نقش عناصر غذایی در مراحل رشدي پیاز

تمام عناصر ضروري داراي اهمیت یکسانی در رشد گیاه میباشند. براي تولیـد بهتـر محصولات، این عناصر باید به اندازه کافی و در زمان مورد نیاز به شکل قابل جذب در خاك وجود داشته و غلظت آنها در خاك و در منطقه اي که ریشه گیاهان زراعی فعال هستند بـه مقدار کافی باشند. 

مرحله قبل از کاشت

نیتروژن و پتاسیم؛ رشد اولیه را تقویت میکنند.
 فسفر؛ توسعه ریشه را افزایش داده و و منبعی براي فصل رشد طـولانی و سـوخ بنـدي خوب هستند.
 گوگرد؛ موجب تقویت رشد گیاه میگردد.  بر، منگنز و روي؛ موجب تضمین رشد خوب ساقه میشوند.

مرحله رشد رویشی

نیتروژن و پتاسیم؛ نقش این دو عنصر عمدتا در رشد اندام هوایی و سوخ پیاز میباشد.
– کلسیم، گوگرد و منیزیم؛ کلسیم موجب استقامت دیواره سلولی و فعالیت ریشه هـا، منیـزیم در تشکیل کلروفیل و فتوسنتز و گوگرد نقش ویژهاي در تشکیل ماده تند پیاز دارد.
– عناصر ریز مغذي؛ اطمینان از اینکه فعالیت فتوسنتزي گیاه براي رشد محدود کننده نباشد

مرحله تشکیل سوخ

–نیتروژن؛ در فرمهاي نیتراتی موجب ادامه رشد و توسعه سوخبندي میشود.
– پتاسیم؛ نیاز حداکثري به این عنصر جهت بالابردن کمیت و کیفیت تولید مورد نیاز است.
– کلسیم؛ موجب اطمینان از پر شدن خوب سوخها و کیفیت ذخیره سازي میگردد. عناصر ریز مغذي؛ موجب نگهداري رشد برگها میشوند.

مرحله پرشدن سوخ

نیتروژن؛ در مقادیرکم جهت نگهداري تولید ماده خشک لازم است به شـرطی کـه کیفیت سوخ کاهش پیدا نکند.
– فسفر؛ موجب تسریع در رسیدگی، بلوغ زودرس و بزرگی سوخها میگردد.
– پتاسیم؛موجب بیشترین تولید ماده خشک و تجمع قند شده و همچنین کیفیت بهتر میگردد.
– کلسیم؛موجب ثبات و استحکام و کیفیتسوخها شده و مشکلات انبار مانی را کاهش میدهد.
– گوگرد؛ بستگی به تندي مطلوب پیاز دارد.
– بور؛ جذب کلسیم و کیفیت ذخیره سازي را افزایش میدهد.
– مس؛ موجب کیفیت خوب پوسته میشود.
– سایر ریز مغذيها؛ در این مرحله خیلی ضروري نیستند ولی در نگهـداري رشـد و حجیم شدن سوخها تاثیر گذار هستند.

مدیریت مصرف کودهاي نیتروژنه در زراعت پیاز براي تولید محصول سالم

در مدیریت مصرف کود بایستی به موارد ذیل توجه نمود تا بازدهی مصـرف کـود بـه حداکثر برسد:
-1مصرف کود متناسب با نیاز گیاه
-2روش کاربرد کود به منظور تقلیل تلفات عناصر
-3زمان کاربرد کود مطابق با مرحلهاي باشد که گیاه حداکثر نیاز را دارد.
کسب حداکثر درآمد از طریق تولید محصول سـالم در گـرو انتخـاب نـوع، مقـدار و زمان مناسب مصرف کودها میباشد. مصرف تمامی کود نیتروژنـه قبـل از کاشـت از منبـع اوره در مقابل مصرف آن به صورت تقسیط تأثیر کاهشی بر روي عملکـرد و پارامترهـاي آن دارد. ً مضافاً اینکه افزودن نیتروژن اضافی قبـل از کاشـت باعـث کـاهش کـارآیی مصـرف و بازیافت نیتروژن و هدر رفت نیتروژن به صورت آبشویی و تصعید میشود. درصـورتیکه اگـر نیتروژن در طی دوره تأمین شود باعث افزایش کارآیی مصرف نیتـروژن و افـزایش کیفیـت محصول خواهد شد. پوششهاي پلیمري تا حدودي آزاد شدن نیتروژن قابـل جـذب را کنـد میکند. پوشش اوره با گوگرد همچنین سرعت آزاد شدن  نیتـروژن قابـل جـذب را کاهش میدهد.

زمان مصرف کودهاي نیتروژنه

زمان جذب نیتروژن براي گیاهان مختلف متفاوت است. برداشـت نیتـروژن از زمـان جوانه زدن آغاز و در اوج مرحله رشد رویشی یعنی قبل از گلدهی و یا شروع سوخ دهـی بـه بیشترین مقدار خود میرسد و از آن به بعد نیاز به نیتروژن بطـور نسـبی کـاهش مـییابـد. همانگونه که قبلاً نیز بدان اشاره شد، به دلیـل حلالیـت فـراوان کودهـاي نیتروژنـه، زمـان مصرف براي محصولات زراعی بسیار مهم بوده و یکی از دلایل پایین بودن راندمان کودهاي نیتروژنه عدم دقت در زمان مصرف آنها مـیباشـد. بهتـرین زمـان شـروع مصـرف کودهـاي نیتروژنه در زراعت پیاز، در صورت مصرف مواد آلی )کودهاي حیوانی( به میـزان 30تـا 50 تن در هکتار یک ماه بعد از کاشت، یعنی زمانی که گیاه مستقر و ریشه دوانـده، آن هـم بـه صورت تقسیط بسته به بافت خاك طی سه ) خاکهاي رسی و لومرسی( تا شـش )خاکهـاي لوم شنی( نوبت میباشد. لکن در صورت عـدم مصـرف کـود دامـی مصـرف 20درصـد کـل نیتروژن برآورد شده در دو نوبت به میـزان 10درصـد همزمـان بـا کشـت و 10درصـد در شروع دو برگی شدن و مابقی طی 3تا 5نوبت مصرف گـردد. بـدیهی اسـت تحـت شـرایط تقسیط کارآیی کودهاي نیتروژنه افزایش مییابد. نکته قابل ذکر اینکه مصـرف نیتـروژن بـه  گونه اي مدیریت شود تا یک ماه قبل از رسیدگی فیزیولوژیک سوخ تمامی نیتـروژن توصـیه شده مصرف شده باشد. بدیهی است مصرف دیرهنگام نیتـروژن سـبب تجمـع غیـر معمـول نیترات در سوخ میگردد. محققین زیادي طی تحقیقات خود در زمینه ارتباط زمان مصـرف نیتروژن و میزان تجمع نیترات غیر ضرور در سوخ پیاز چنین گزارش نمودهاند که با رعایـت اصل تطابق زمان نیاز و زمان مصرف کودهاي نیتروژنی، میتوان ضمن حفظ عملکـرد بـالا، سبزيهایی با نیترات پایین تولید کرد. 

فسفر

بیشتر فسفر در اوایل دوره رشد جهت توسعه رشد و افزایش ریشـه گیـاه مـورد نیـاز میباشد. بیشتر از 70درصد فسفر جذب شده در سوخها یافت میشود. روش معمول جهت کاربرد فسفر، مصرف آن قبل از کاشت به عنوان کود اولیه میباشد. پیازها به میـزان زیـادي وابسته به قارچهاي میکوریزي براي جذب فسفر از خاك میباشند. از آنجائیکه فسـفر بـراي توسعه سریع ریشه ضروري است در صورت کمبود فسفر اندازه سـوخ پیـاز کـاهش یافتـه و رسیدگی به تاخیر میافتد. ماکزیمم شدت جذب فسفر 0/34تا 0/56کیلوگرم بر هکتـار در طول رشد سوخ میباشد. عوامل مدیریتی زیر را در تعیین روش و میـزان مصـرف کودهـاي
فسفره باید در نظر گرفت:
– مقادیر فسفر آزمون خاك
– غلظت کربنات کلسیم آزاد خاك
– ضد عفونی کردن بذر
روشهاي مختلف آزمون خاك براي ارزیابی فسفر قابـل جـذب یـا اسـیدي و قلیایی بودن خاك مورد استفاده قرار میگیرد، که روش اولسون (سدیم بیکربنـات) بـراي تمـامی خاکها مناسب میباشد. حد بحرانی فسفر قابل جذب خاك در خاکهاي داراي بافت متوسط تا سنگین براي دستیابی به عملکردهاي حدود 100تن در هکتار سوخ در صـورت تـأمین رطوبت کافی در طول دوره رشد پیاز، 20میلیگرم بر کیلوگرم و در خاکهـاي سـبک بافـت، 25 میلیگرم بر کیلوگرم در نظر گرفته میشود. بر این اساس به ازاي هر یک میلیگرم بـر کیلـوگرم فسفر قابل جذب پایینتر از حد بحرانی فوق الذکر در صورتی که میزان رس خـاك کمتـر از 20 درصد باشد، مقدار 20کیلوگرم در هکتار سوپر فسفات تریپل و در حـالتی کـه میـزان رس بـین 20تا 30درصد باشد، مقدار 25تا 30کیلوگرم در هکتار سوپر فسفات تریپـل و در حـالتی کـه میزان رس بیشتر از 30درصد باشد، مقدار 35تا 40کیلوگرم در هکتـار سـوپر فسـفات تریپـل مصرف گردد. به عنوان مثال در صورتی که فسفر قابل جذب خـاکی بـا 25درصـد رس معـادل 10میلیگرم بر کیلوگرم گزارش گردیده و قرار باشد مزرعه مورد نظر به کشت پیاز و با عملکـرد مورد انتظار حدود 100تن اختصاص یابد، در این شرایط لازم اسـت بـراي ارتقـاء سـطح فسـفر قابل جذب خاك به بالاتر از حد بحرانی، مقدار 275کیلـوگرم در هکتـار سـوپر فسـفات تریپـل مصرف گردد. کاربرد نواري فسفر نسبت به پخش سطحی آن توصیه میگردد