این گروه از گیاهان، بخش مهمی از امنیت غذایی را در سراسر جهان تأمین میکنند. بااینحال، حبوبات نیز مانند سایر محصولات کشاورزی، توسط طیف گستردهای از آفات مورد حمله قرار میگیرند که عملکردشان را تحت تاثیر قرار میدهد

گياه باقلا با داشتن 20 تا 38درصد پروتئين همانند ساير حبوبات داراي ارزش غذايي بالایی است. این گیاه یکی از کارآمدترین تثبیت کننده های نیتروژن است و میزان تثبیت نیتروژن آن تا260کیلوگرم در هکتار برآورد شده است.
از دیگر مزایای کشت این محصول هزينه كم توليد آن است. در کشاورزي مدرن باقلا به عنوان یک گیـاه کـم خـرج از نظر نیاز کم به کـود و کنتـرل حشـرات و بیمـاريهـا مطرح است.
باقلا برای تناوب در کشت با غلات گیاه مناسبی است. این گیاه علاوه بر اینکه موجب افزایش نیتروژن خاک و اصلاح ساختار آن میشود، میتواند به کاهش جمعیت نماتدها، شکستن چرخه بسیاري از بیماريهاي متداول غلات و تثبیت بیولوژیک نیتروژن نیز کمک نماید.

نخود فرنگی منبعی از ویتامینهای ث، کا و ب است که برای سوخت و ساز ضروری هستند. نخود فرنگی از آن دسته گیاهانی است که اگر چند سال متوالی کشت شود، به علت افزایش تراکم آفات و بیماریها از مقدار محصول کاسته میشود به همین دلیل بایستی کشت آن هر 6 سال یکبار تکرار شود.

آفات باقلا

شته سیاه باقلا
شته سیاه باقلا آفتی پلی فاژ است و در سراسر جهان پراکنده است. این شته زمستان را روي شمشاد و تمشک به سر میبرد و در بهار روي انواع دیگر گیاهان زندگی میکند. این آفت به دلیل خسارت مستقیم روی گیاه و نیز انتقال ویروس دارای اهمیت است، چرا که این شته میتواند ناقل حدود سی ویروس بیمارگر درگیاهان مختلف باشد. علاوه بر این شته لگومینوز و شته نخود از دیگر شته هایی هستند که به باقلا خسارت وارد میکنند.

بـدن ايـن شته ها به شكل بيضوي و به رنگ سياه براق و در برخي مواقع به رنگ سياه تا سبز زيتوني است. در این آفت شاخك‌ها كوتاه تر از طول بدن و كورنيكولها سياه رنگ و در انتها باريك‌تر ميشوند. کورنیکول یک جفت اندام لولهای جانبی-پشتی در حلقه پنجم شکم شته هاست که مواد مومی دفاعی ترشح میکند. 

روي شـكم پـوره هـا لكه هاي سفيد مومي ديده ميشود. تخمها به شكل كروي و سياه رنـگ هستند و مـاده هـا بـه صورت دسته اي تخمهاشان را بر روی باقلا ميگذارند.

خسارت
شته سیاه باقلا در دنیا بیش از200گونه میزبان دارد. این شته با حمله به تمام قسمتهای هوایی گیاه به ویژه قسمتهای جوان در حال رشد، باعث توقف رشد و کوتولگی، تغییر شکل برگ و کاهش چشمگیر محصول میشود.
تغذیه شته ها سبب اختلال در عملیات فتوسنتز گیاه میشود. در نتیجه وزن محصول و میزان پروتئین گیاه را کاهش میدهد. علاوه بر خسارت مستقیم این دسته آفات میتوانند ناقل تعدادی از بیماریهای ویروسی نیز شوند. شته سیاه باقلا  از نظر انتقال بیماریهای ویروسی نظیر ویروس موزاییک باقلا اهمیت داردکه گاهی خسارت از این لحاظ قابل توجه است

روشهای کنترل

به طورکلی شته ها چندین گروه دشمن طبیعی شامل پارازیتوئیدها، شکارگرها و بیمارگرها دارند. اینکـه چـه میزانی از جمعیت دشمنان طبیعی میتوانند از افزایش جمعیت شـته هـا جلـوگیري کننـد، شـناخته شـده نیسـت. ولـی مطالعات محققین نشان داده است که این عوامل در کنترل طبیعی و کاهش جمعیت شـته هـا بسـیار مـوثر هسـتند و در بیشتر موارد نیاز به کنترل شیمیایی نیست. مطالعات اخیر نشان داده است که زنبور پارازیتوئید لیزیفلبوس وکفشدوزک شکارگر هیپودامیا به ترتیب فعالیت پارازیتیسمی و شکارگری مناسبی روی این شته داشته اند و ضمن سازگاری خوب اقلیمی، پتانسیل بالای تولیدمثلی و کارایی جستجوگری بالایی نیز دارند.

سرخرطومی ریشه
گونه سیتونیا لینه آتوس دارای پراکنش وسیع در تمام مناطق مدیترانه ای بوده ولی گونه سیتونیا لیموسوس فقط در برخی مناطق وجود دارد.

از خصوصیات مهم ظاهری این جنس دارا بودن یک خرطوم کوتاه و پهن است که سطح پشتی آن با پیشانی در یک امتداد قرار گرفته است.
 اندازه بدن در حشرات کامل 4 تا 5 میلی متر است.
 بدن باریک به رنگ قهوه ای است که سرتاسر آن از پولکهای زیادی پوشیده شده است.

خسارت
افراد بالغ با تغذیه از برگها لکه های شکلی U را در حاشیه برگ ایجاد میکنند. بسته به دما ماده ها شروع به تخمریزی روی گیاهان یا سطح خاک میکنند. بررسی ها نشان داده بیشترین زمان تفریخ تخم در دمای 8 درجه سلسیوس و کمترین زمان آن در دمای30 درجه سلسیوس اتفاق میافتد و در حرارت کمتر از 5 درجه سلسیوس هیچ تخمی تفریخ نخواهد شد. حدود 1000تخم توسط هر فرد ماده تولید میشود. لاروهای بیرون آمده از تخم وارد خاک شده و با حمله به گره های ریشه ظرفیت تثبیت ازت توسط گیاه را پایین می آورند. در آلودگیهای شدید یک حالت زردی شبیه کمبود ازت به وجود می آید. آلودگی نه تنها در محصول باقلا، بلکه در محصول بعدی نیز باعث افت عملکرد میشود زیرا میزان ازت خاک در سطح پایینی است. قسمت اعظم خسارت توسط لاروها وارد میشود و تغذیه افراد بالغ اثر چندانی بر عملکرد ندارد مگر زمانی که شرایط برای رشد گیاهان باقلا واقعا نامساعد باشد و با تولید شاخ و برگ جدید، خسارت جبران نشود

روشهای کنترل

با از بین بردن بقایای گیاهی پناهگاهی برای حشرات کامل در زمستان وجود نخواهد داشت در نتیجه تراکم آفت کمتر خواهد شد.
رعایت تناوب زراعی و شخم عمیق نیز از دیگر روشهای کنترلی این آفت محسوب میشوند.
 معمولا علیه حشرات کامل مبارزه انجام میشود، چون لاروها در داخل زمین و دور از دسترس هستند. در مناطق گرم و خشکتر بالغین زمستانگذران در ماههای دی و بهمن و حشرات نوظهور در خرداد ماه در مزارع ظاهرمیشوند.
طبق توصیه سازمان حفظ نباتات میتوان در موقع لزوم از دیازینون10درصد G و یا دیازینون 60درصد EC به میزان یک لیتر در هکتار همزمان با ظهور حشرات کامل هر نسل استفاده کرد

سرخرطومی ساقه

بدن این حشره کشیده و کوچک است.
طول بدن حدود 8میلی متر و پوشیده از کرکهای زرد است که آن را به رنگ زرد نشان میدهد ولی چنانچه سرخرطومی ها با دست گرفته شوند کرکهای زرد پاک شده و رنگ اصلی بدن که سیاه است نمایان میشود.
خرطوم این حشره بلند و کمی خمیده است

خسارت
افراد ماده اواخر زمستان ظاهر شده و شروع به تغذیه از شاخ و برگ میکنند. تخمها طی ماههای فروردین و اردیبهشت در ساقه های باقلا گذاشته میشوند. لاروها از بافت داخل ساقه تغذیه کرده و باعث خمیدگی بوته ها میشوند. بعد از طی دوره شفیرگی افراد بالغ وارد مرحله دیاپوز میشوند. این حشره معمولا یک نسل در سال دارد.

روشهای کنترل

شخم عمیق پس از برداشت محصول و وجین علفهای هرز در کنترل این آفت موثر است. این آفت دشمنان طبیعی زیادی از قبیل زنبورهای هابروبراکون، براکون،تلنموس، انتدون و اسکمبوس دارد که لارو و شفیره این آفت را پارازیته میکنند.

پروانه لوبیا

پروانه لوبیا یکی از آفات بقولات در ایران است که روی لوبیا چشم بلبلی و باقلا فعالیت میکند. این آفت از کرج، دزفول، اهواز و ورامین گزارش شده است.

حشره کامل پروانه ی کوچکی است که رنگ آن آبی مایل به بنفش یا آبی مایل به قهوه ای است.
طول این پروانه 13-10 میلی متر و عرض آن با بالهای باز 35-30 میلی متر است.
 بالهای این پروانه در زمان استراحت باز و به شکل شیروانی قرار میگیرد.
در انتهای بالهای عقبی و نزدیک به زاویه عقبی دارای یک جفت خال سیاه یا درشت است که مابین آنها یک جفت زائده دم مانند وجود دارد.

خسارت
لارو این حشره از گل و میوه تغذیه میکند، لارو از گلبرگهای یک گل تغذیه کرده و سپس به طرف گل دیگر میرود که این نوع تغذیه تا زمانی که غلافها  تشکیل نشده باشند، ادامه دارد. سپس لارو به غلافهای نرم و جوان حمله کرده و از دانه تغذیه میکند، ممکن است روی هر غلاف تا 6 سوراخ ایجاد نماید.

روشهای کنترل

در اواخر بهار نسل اول پروانه ها تخمهای خود را روی علفهای هرز و سایر میزبانها غیر ازحبوبات قرار میدهند تا اینکه گلهای این گیاهان ظاهر شوند. بنابراین لاروهای پروانههای نسل دوم روی حبوبات خسارتزا هستند.آفت به راحتی با سموم تماسی یا تماسی نفوذی قابل کنترل است. از زنبوهای پارازیتوئید براکیمریا لاسوس و تتراستیکوس عیاری به عنوان دشمنان طبیعی این آفت در منابع نام برده شده است.

شب پره زمستاني يا كرم طوقه بر

حشره كامل كرم طوقه بر شب پره بزرگي است كه بر روي بالهاي جلويي سه لكه به ترتيب از قاعده بال تا انتهاي بال شامل لكه گرد، مثلثي و لوبيايي شكل دارد. بالهاي زيـري بـه رنـگ روشـن است رنگ لاروها متغير بوده و از خاكستري تـا سياه ديده ميشود

خسارت
لاروها اساسا از قاعده دمبرگها و محل اتصال ریشه به طوقه تغذیه کرده و موجب خشک شدن گیاه جوان میشوند. خسارت عمده این آفت در مراحل اولیه رشد گیاه است. به تدریج که لاروها بزرگتر میشوند به قاعده بوته ها منتقل شده و شدیدا محل اتصال ساقه به ریشه را مورد تغذیه قرار میدهند

روشهای کنترل

تشخيص به موقع خسارت و توجه به نشانه هایی چون پژمردگی لکهای بوته ها در مزرعه در موفقیت مدیریت كرم طوقهبر مهم است. چنانچه خاك پاي اين بوته ها كمي عقب زده شود، لاروهای اين آفت در نزديكي طوقه گياه ديده ميشوند.
استفاده از تله هاي فرموني جهت رديابي آفت و تعيين زمان مبارزه، شخم عميق بعد از برداشت محصول و از بين بردن بقاياي گياهي نیز جهت مبارزه با این آفت توصيه مي شود.

شب پره گاما
شب پره گاما از آفات نخود فرنگی است که به این گیاه صدمه میزند.

عرض بدن شب پره گاما با بالهای باز 40-35 میلیمتر است. بالها به رنگ خاکستری قهوه ای بوده که یک علامت به شکلY در وسط هر کدام از بالهای جلویی دیده میشود.

تخمهای سفید به صورت انفرادی روی شاخ و برگ گذارده شده و لاروها بعد از 10 الی 14 روز از تخم بیرون می آیند.لاروها به رنگ سبز روشن بوده و یک خط سفید در هر یک از طرفین بدن و یک خط تیره روی پشت دیده میشود. در این حشره فقط سه جفت پای شکمی وجود دارد.
 لاروها هنگام حرکت به صورت نیم حلقه در آمده و چنانچه اذیت شوند خود را جمع میکنند.
لاروها بالغ یک شبکه تار مانند سفید در برگها ایجاد میکنند.

خسارت
لاروهای شب پره گاما ابتدا از برگها تغذیه کرده اما پس از بزرگ شدن به نیام ها نیز آسیب میزنند.

روشهای کنترل

استفاده از حشره کش سایپرمترین 40درصد EC به میزان 175میلیلیتر در هکتار جهت کنترل قابل توصیه است.
 استفاده از تله هاي فرموني جهت رديابي و تعيين زمان مبارزه، انجام عمليات مبارزه زراعي مثل وجین علفهای هرز و شخم عمیق پس از برداشت محصول در كاهش جمعيت آفت، تاثير بسزايي دارد.

شته های نخودفرنگی

شته ها علاوه بر تغذیه از شیره گیاهی تولید عسلک نیز میکنند که زمینه را برای شیوع آلودگی قارچی (فوماژين) فراهم میکنند. این آفات تا حدی توسط دشمنان طبیعی کنترل میشوند اما فعالیت تغذیه ای کلونیهای شته میتواند رشد گیاه را به ویژه در مرحله جوانه زنی به تاخیر بیندازد. آلودگی شدید باعث پیچ خوردگی شاخه ها در نهالهای جوان میشود. در شرایط مرطوب ممکن است گیاه کامل پژمرده شود.

کنترل سایر آفات نخود فرنگی

برای مدیریت بید نخود فرنگی هیچ روش خاصی توصیه نشده است، اما به منظور مدیریت سایر آفات فوق میتوان به موارد ذیل توجه نمود.
 مدیریت شب پره نخود فرنگی

در مورد شب پره نخود فرنگی استفاده از تله های فرمونی و همچنین سمپاشی در زمان تفریخ تخمها و تکرار آن به فاصله 10 الی 41 روز بعد توصیه شده است.

 مدیریت پشه گالزای نخودفرنگی

استفاده از حشره کش لامبدا سای هالوترین برای مبارزه با پشه گالزای نخودفرنگی موثر است.

مدیریت تریپس

جهت کنترل تریپس نیز در صورت نیاز به سمپاشی، طبق توصیه سازمان حفظ نباتات برای تریپس توتون، مالاتیون 57درصد EC به نسبت 1 لیتر در هکتار و تکرار آن 3 هفته بعد توصیه میشود.

منبع: نشریه ترویجی موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور